කතෝලික ක්‍රිස්තියානි වෙනස

සරලව තේරුම් ගන්න ගිහාම සංකීර්ණ වෙන දෙයක් ඕක. 

ක්‍රිස්තියානිය අවධි කීපයකින් සංවර්ධනය වෙලා තියෙනවා,

1. ජේසුස්වහන්සේ කන්දඋඩ දේශනාව කිරීමෙන් පස්සේ එතුමා සමග එකතු වෙන පිරිස. - මේ අය යුදෙව් ආගමේම නිකායක් විදිහට ජේසුස්වහන්සේගේ දේශනාව අනුගමනය කරමින් ඉන්නවා.

2. ජේසුස්වහන්සේ මරණයෙන් උත්තානවී ස්වර්ගයට ඔසවාගත්තාට පස්සේ. - මෙතනදී අන්‍ය ජාතීන්ට ඒ කියන්නේ යුදෙව්වන් නොවන අයට ජේසුස්වහන්සේගේ ඉගැන්වීම අරගෙන යන්න පටන් ගන්නවා. මේ ගැන බයිබලයේ ක්‍රියාපොතේ පැහැදිලි කරනවා. මේ යන්නේ ගෝලයෝ දොළහේ පිරිස සහ සාවුල්. - මෙතනදී යුදෙව් ආගමේ නිකායක් කියනවාට වඩා වෙනම ආබ්‍රහමික ආගමක් විදිහට මේ අය හඳුනගන්න පුලුවන වෙන්නේ, අන්‍යජාතීන් විසින්, යුදෙව්වන් කළා වගේ සුන්නත් කිරීම, හෝ ආහාර ගැන සීමා පනවා ගැනීමක් කරන්නේ නැති නිසා. ඒ වගේම උපතින් යුදෙව්වන් නොවන අය මේ ආගමට බැඳෙනවා සෑහෙන පමණින්. -- මේ පිරිස අපට පුලුවන් "මුල් ක්‍රිස්තියානි සභාව" විදිහට අඳුනගන්න. මේ අය පොදුවේ ජේසුස්වහන්සේව පිළිගත් අය.

3. යුරෝපයේ රෝමඅධිරාජ්‍යයේදී මේ මුල් ක්‍රිස්තියානින් සෑහෙන පීඩාවට ලක් වෙනවා. එහෙම වුණත් සෑහෙන්න ව්‍යාප්ත වෙන මේ ආගමේ චින්තකයින් බිහි වෙන්න ගන්නවා. - මේ අයත් මුල් ක්‍රිස්තියානි සභාවේම තමයි, හැබැයි මෙයාලා ජේසුස්වහන්සේ ගැන විවිධ මත ඉදිරිපත් කරන අය විදිහට වෙන් වෙනවා. ඒ කියන්නේ, ජේසුස්වහන්සේ දෙවියන්වහන්සේමයි. කියන පාවුලුගේ මතය ගැන ප්‍රශ්න කිරීම වගේ. මේ අය අතර පිරිසක් තවමත් ජේසුස්වහන්සේ කියන්නේ දෙවියන්වහන්සේමයි කියලා පිළිගන්නවා, තවත් පිරිසක් දේවදූතයෙක් විදිහට පිළිගන්නවා. හැබැයි වැඩි ව්‍යාප්තියක් කෙසේ වෙතක් සමාජ බලයක් ජේසුස්වහන්සේ දෙවියන්වහන්සේමය කිව්ව පිරිසට ලැබෙනවා.

4. කොන්ස්තන්තියන්ගේ කාලයේදී අර ජේසුස්වහන්සේ දෙවියන්වහන්සේමයි කිව්ව අයව පළමු වතාවට වගේ රාජ්‍ය පිළිගැනීමක් ලැබෙනවා. (ඒ අයට විතරක් නෙමෙයි පොදුවේ ජේසුස්වහන්සේගෙන් ආරම්භ වුණු සියලු දෙනාට ලැබුණත්, රාජ්‍ය අනුග්‍රහය මුලින් කී පිරිසට වැඩියෙන් ලැබෙනවා.) - කොන්ස්තන්තියන්ගේ මරනයෙන් පස්සේ ටික ටික අර මුලින් කී ජේසුස්වහන්සේ දෙවියන්වහන්සේමයි කිව්ව පිරිස රෝම අධිරාජ්‍යය තුළ බලවත් වෙනවා.

5. රෝමය තුළ බලවත් වෙමින් යන විට සහ බලවත් වූ විට, තමන්ගේ මතයන්ට වඩා වෙනස් මත ඉදිරිපත් කළ අය වාරණය කිරීමක් සිද්ධ වෙනවා. ඒ නිසා ඒ පිරිස වෙන් වෙලාම යනවා. මෙයින් සමහර දෙනෙක් ආසියාව පැත්තට එන සාම්ප්‍රදායික ඒ කියන්නේ ජේසුස්වහන්සේ දෙවියන්මයි කියන දේ පිළිගත්ත අය වුණත්, රෝමය තුළ කේන්ද්‍රගත වුනු අයගේ ආගමික සංවිධානයේ සැකැස්ම සහ දැඩි රෝමානුකරණය වීම ප්‍රතික්ෂේප කරපු අය. අර ජේසුස්වහන්සේ දේව දූතයෙක් කිව්ව අයත් ඔය චෝදනාව කරනවා රෝමයේ අයට. - මේ විදිහට රෝමය කේන්ද්‍රකරගත්තු පිරිස තමන් කතෝලිකයින් විදිහට හඳුන්වාගන්න කොට පිට හිටපු අය ඒ අයට සමච්චලේට කිව්වා  රෝමානු කතෝලික කියලා. පස්සේ ඒ අය ඒක සතුටින් බාරගත්තා.

6. මධ්‍යතන යුගයේ අඳුරු කාලය කියන කොටසේදී මේ රෝමානු කතෝලික ආගමේ පූජකයින් දේශපාලන බලය එක්ක කටයුතු කිරීම නිසා, මුදල් ධනය පස්සේ යෑම නිසාත්, ඊට කලකට පෙර සිටන් තමන්ගේ සභාව වඩා නිවැරදි එක බවට පැවති විශ්වාසය නිසාත්, සභාවෙන් පමණක් ගැලවීම ලැබිය හැකියි කියන මතය නිසාත් බොහෝම සංකීර්ණ දේශපාලන ස්වරූපී ආගමක් වෙලා පූජකප්‍රසාදීන්ට පූජකකම අමතක වෙනවා  - මේ කාලයේදී ⁣ආගමික පුනරුදයක් විදිහට රෝමානු කතෝලික අදහස් වෙනුවට, සභාවෙන් තොරව ඍජුව දෙවියන්වහන්සේ සමග ගනුදෙනු කරන්න පුලුවන් කියන පිරිසක් බිහි වෙනවා. ආගමික ප්‍රතිසංස්කරණ වාදීන් විදිහට -- මේ අය අතර අර කලින්ම කිව්ව ජේසුස්වහන්සේ දෙවියන්වහන්සේමයි කියපු අයත් දේව දූතයෙක් කියපු අයත් හිටියා. ඒ නිසා මේ අයගේ ඇති වීම නැගීම එක්ක බොහෝ ප්‍රමාණයක් කොටස්, ශාඛා ඇතිවෙන්න ගත්තා. මේ අයගේ පොදු සාධකයක් කමයි මේ අය රැඩිකල් නැති නම් මූලධර්මවාදීන් විදිහට කටයුතු කිරීම. ඒ කියන්නෙ බයිබලය ගැන සහ ආගමික සංකල්ප ගැන ජේසුස්වහන්සේගේ කාලයේ තිබුණේ මෙහෙමයි කියලා හිතුනු දකින විදිහටම ආගමික භක්තිමත් වීමකින් වැඩ කිරීම. ඒ නිසා මේ අය කතෝලිකයින් පසු කාලීනව සම්මත කරගත් කාලයක්තිස්සේ භාවිත බයිබල පොතේ තියෙන පොත් කීපයක් අයින් කරනවා වගේ වැඩ කළා.

± ආගමික ප්‍රතිසංස්කරණවාදීන්ට කලින් මධ්‍යතනයුගයේ ස්වර්ණමය අවධියේදී බිහිවුණු සාන්ත ඇක්වයිනාස්තුමා වගේ පිරිස අර රෝමානු කතෝලික ආගම දාර්ශනික ස්වරූපයකින් වර්ධනය කරන්න පැහැදිලි කරන්න ගත්තා ග්‍රීක දර්ශනය භාවිතයෙන්, ඒකේ ප්‍රතිඵලයක් විදිහට කාලෙන් කාලයට සංවර්ධනය වුණු සහ වෙන දේවවේදයක් ඒ අයට තියෙනවා. ඒ වගේම බයිබලය පිළිබඳ පිළිගත් ශාස්ත්‍රානුකූල අදහස් පිළිගැනීම් තියෙනවා. - මේ බොහෝ දේවල් අනිත් සභාවන්ගෙන් පිළිගන්නේ නැහැ.

± මීට අමතරව දාසයවැනි සියවසේ මැද හරියේදී එංගලන්තයේ රජු විදිහට හිටපු අටවැනි හෙන්රි පෞද්ගලික හේතුවක් නිසා රෝමානුකතෝලික සභාවෙන් වෙන් වෙනවා. එහෙම වෙන් වෙලා ඇංගලිකන් සභාව හෙවත් එංගලන්ත සභාව හදාගන්නවා. මේ අය සභාව ගැලවීමේ මාර්ගයයි කියනදේත් පාප්වහන්සේගේ අධිකාරීත්වයත් හැර සාමාන්‍යයෙන් කතෝලික දේවවේදය පිළිගන්න අය.

@ මේ ටික ඔක්කෝම එකට ගත්තම පොදුවේ ව්‍යවහාර කරන නම තමයි ක්‍රිස්තියාන් කියන්නේ.  ඒ ක්‍රිස්තියානින් අතර,

= රෝමය කේන්ද්‍ර කරගත්තු අය රෝමානුකතෝලික

= මුලින්ම ඒ රෝමානුකතෝලිකයින් ගෙන් වෙන් වුණු ජේසුස්වහන්සේ දේවියන්මයි කියා පිළිගත් ආසියාවට ආ පිරිස ආසියානු ඔතෝඩොක්ස් සභාව

= ආගමික ප්‍රතිසංස්කරණවාදීන් බොහෝ ප්‍රමාණයක් විවිධ විදිහට බෙදෙනවා ඒ සියලු දෙනාට විවිධ නම් තියෙනවා, පොදුවේ ක්‍රිස්තියානීන් කියලා කියනවා. මේ අයට තමයි යෙහෝවාගේ සාක්ෂිකරුවෝ සහ බෝන්අ'ගේන් වගේ සභාවන් අයිති වෙන්නේ.

(කතෝලිකයින්ට හැරුණුකොට අනිත් ප්‍රධාන සභාවන්ටත් දේවවේදීන් සහ දේවවේදී මත තියෙනවා.)

මේ සරලම කෙටිම සහ ඉතාම මූලික කරුණු විතරයි මීට අමකරව තවත් ප්‍රධාන සභාවන් තියෙනවා, වෙනම වෙනස් වෙන සහ තව ප්‍රධාන සිද්ධි තියෙනවා අඩු වැඩි වශයෙන් බලපාපු.

පද අර්ථසහ නිෂ්පත්ති-

කතෝලික පදය

ග්‍රීක  :-

කථ් + ඔලොස් (තුළ + සියල්ල)

කථොලොඋ + ඉකොස් (සියල්ල තුළ + පවතින හෝ අයත්)

කථොලිකොස්

මේ ග්‍රීක පදයෙන් ලතින් භාෂාවටත එයින් ඉංගිලිසිය ඇතුළු නූතන භාෂාවන්ටත් එයින් සිංහලයටත් පැමිණ තිබෙනවා. - මෙහි අදහස සියලු තැන්හි පවත්න කියන අදහස. මේ⁣ පදය වෛදික භාෂාවේ විශ්ව පදයෙන් හදාගන්න විශ්වීය කියන අදහසට සමානයි. ඒ කියන්නේ සමස්තය සහ සමස්තයට අයත් කියන අදහස. මේ පදය පළමුවෙන්  ආගම වෙනුවෙන් යොදාගැනෙන්නේ අන්තියෝඛ්හි ඉග්නාතියුස් තුමා ව්‍යා.ව110දී ලියූ ලිපියක.

ක්‍රිස්තියානි පදය

ඇරමැයික් :- 

මශඃ ධාතුව (තොරා ගැනීම)

හේබ්‍රෙව් :- 

මාශීඅහ් (තෝරාගත් පුද්ගලයා)

බයිබලීය හේබ්‍රෙව් :-

ම'ශාඃ (තෝරාගත් පුද්ගලයා)

ග්‍රීක :-

මේ අර්ථය ⁣දීම සඳහා ග්‍රීක භාෂාවේ

ක්‍රීඕ + ටොස් (තොරාගැනීමේ ධතුව + කෘදන්ත ප්‍රත්‍ය)

ලතින් :-

ක්‍රිස්ටෝස් + ආනුස් (තෝරාගත් පුද්ගලයා + අපත්‍යාර්ථ තද්ධිත ප්‍රත්‍ය)

ක්‍රිස්ටියානුස්

මෙය ඉංග්‍රීසි ඇතුළු නූතන භාෂාවන්ට පැමිණ එයින් සිංහලයට පැමිණ ඇත. අදහස තෝරාගත් පුද්ගලයා අනුව යන හෝ ඔහුට අයිති හෝ ඔහුගේ පිරිස යන්නයි.

මේ පදයත් මුලින්ම ආගමික කණ්ඩායම හැඳින්වීම සඳහා භාවිත කිරීම ඉග්නාතියුස් තුමා සිදු කළ බව පිළිගත හැකියි. පදයේ භාවිතය බයිබලයේ ක්‍රියාපොතෙත් දකින්න හැකියි. 

සභාව පදය

ග්‍රීක කුරිආකොන් හෙවත් දෙවියන්ට අයත් යන පදයෙන් බිඳී ආ church පදය සිංහලයට ගත් ආකාරටයි.