ලෝකය සහ සතුට

පශු දෙවියා

මානවපරිනාමයේ දී මිනිසා විවිධ කඩයිම් පසු කළ අතර එම කඩයිම් අතරින් වැදගත් කඩයිමක් ලෙස දැක්ක හැකි තැනකි මිනිසා තමා සහ ලෝකය පිළිබද ප්‍රශ්න කිරීමට ඇරඹූ කාලය.  එය කොයිතරම් ඈතකට දිව යනවා දැයි සොයන අපට ශිෂ්ටාචාරය ආරම්භ වූ කාලයේ පටන් ම මිනිසා මේ පිළිබදව විමසිලිමත් වූ බව දැක්ක හැක. ලොව පවතින පැරණි ම ශිෂටාචාරයක් වන ඉන්දුනිම්න ශිෂටාචාරයේ ජීවත් වූ මිනිසුන් තමා සහ ලොකය පිළිබදව ප්‍රශන් කළ බව දැකගත හැකි වන්නේ ඔවුහූ ජගන්මාතාව පිදීම සහ පශු දෙවියා පිදීම වැනි ආගමික කටයුතු සිදුකිරීම නිසා ය. මෙහිදි එය තමා සහ ලොකය පිළිබද සෙවීමක් ලෙස ගත්තේ මිනිසා දේව සංකල්පයට අවසාන වශයෙන් යොමුවන්නේ තමා සහ ලෝකය පිළිබද සිතන්නට ගිය පසු යැ යි කිවහැකි නිසාවෙන් ය.

එලෙස තමා සහ ලෝකය පිළිබද ප්‍රශ්න කරන්නට යෙදුනු මිනිසාගේ එම ප්‍රශ්න සදහා පිළිතුරු සෙවීම අද දක්වා ම අවසන් වී ඇතැයි කිව නො හැකි ය. නුමුත් මේ සා දික් වූ ගමන්මගේ එක් එක් අය එක් එක් අදහස් ඒ පිළිබද දැරූහ. ප්‍රාචීන ලෝකයේ නම් පිරිසක් පැවසූවේ ලෝකය බ්‍රහ්මයා කළ නිර්මාණයක් බව ය. යුරෝපයේ මෙය වෙනත් දෙවි කෙනෙකුට පැවරුණූ අතර මධ්‍යම ආසියාවේ වෙනත් දෙවි කෙනෙකුට මෙම තැන බාරදුන්හ. මෙලෙස මෙම මත ක්‍රමයෙන් දියුණු වී යුරෝපයේ දී තේල්ස් නම් දාර්ශනිකයා මෙම දේව වාදී මතයෙන් මිදී වෙනත් තර්කානුකූල මෙන් ම විමර්ශනාත්මක පිළිතුරක් ඉදිරිපත් කළේය. එමෙන් ම ප්‍රාචීන ලෝකයේ බ්‍රාහ්මණ සංකල්පය ක්‍රමයෙන් දියුණු වී උපනිෂද් සාංඛ්‍ය දර්ශන පහල වූවා සේ ම ජෛන දහම සහ බුදු දහම වැනි මූලික ධාරාවෙන් පිට දර්ශනයන් ද පහල විය.

තේල්ස්

මොවුන් ගේ මෙම විමසීමේ අරමුණු වන්නේ, මෙම ලෝකයේ තමාට සුවසේ ජීවත් වීමට හැක්කේ කෙසේ ද? මීට වඩායහපත් තත්ත්වයක් තමාට ලබාගත හැකි ද? මෙම ලෝකයේ ආරම්භය කුමක් ද? එය පවතින්නේ කෙලෙස ද? යන්න සොයා බැලීමට බව සිතිය හැක. මෙනිසා මෙම සියලු දෙනා විමසා ඇත්තේ තමා සහ ලෝකය පිළිබදව යැයි පැවසිය හැකිය.

උක්ත සදහන් පිළිතුරු අතරින් බහුතරය අයත් වන්නේ දේවවාදයට නොහොත් ඊශ්වරනිර්මාණවාදයට ය. බුදුදහම සහ ජෛනදහම මෙන් ම තේල්සගෙන් ඇරඹුණු (ග්‍රීක) දර්ශනය පමණි එයින් වෙනස්ව යන්නේ. ඒ අනුව සොයා බැලිය යුතු වන්නේ මැවුම්කාර දෙවියෙක් සිටී ද? යන්න යි. මෙහිදී එක් ආගමක් මුල් නොකොට පොදුවේ මැවුම්කරුවා පිළිබදව විමසීමකි කෙරෙන්නේ.

ඇත්තෙන් ම කිසිදු දහමක් නො විමසූ කෙනෙකුට එක්වර ම සිතිය හැකි දෙය වන්නේ ලොකය මැවීමක් මෙන් ම එය පාලනය කරන්නෙක් ද සිටින බව ය. මන් ද යත් ලොකයේ ඇති සියල්ල ඉතා පිළිවෙලින් පවතින අතර එකකට එකක් මනා ගැලපීමෙන් පවතින්නේ යමෙක් ඒම දේ එසේ සිදුකළ සේ ය. එමෙන් ම සිදුවන්නා වූ සියලු දේ ද එසේ ම ය. ගහක වැඩිවර්ධනයේ සිට ලොව සිදුවන සියලු ම පාරිසරික ක්‍රියාකාරකම් සිදුකරන්නෙකු නො පෙනුන ද ඒවා සිදුවන්නේ අදෘශ්‍යමාන පුද්ගලයෙක් ඒවා සිදුකරන්නා සේ ය. මිනිසාට පැමිණෙන සුවදුක් ද එසෙ ම ය. ඒවා බොහෝ විට මිනිසාට පාලනය කළ නො හැක. නුමුත් ඒවා සිදුකරන්නෙකු ඉන්නා සේ හැගී යයි. මේ ලෙස විමසන විට පෙනී යන්නේ ලොව මවා පාලනය කරන්නා වූ දෙවි කෙනෙක් සිටින බව ය. නුමුත් ගැටලුවනම් මෙම සාධක මත පමණක් ම එය තීරණය කළ හැකි ද යන්න යි. මන් ද යත් ජෛන දහම බුදුදහම මෙන් ම නූතන විද්‍යාව වැනි දර්ශන මගින් මැවුම්වාදය ප්‍රතික්ෂේප කරන නිසාවෙන් ය.

කෙසේ වුවත් මැවුම්කරුවා පිළිබද පැහැදිළි ලකුණක් හෝ දැක්මක් සොයාගත නො හැක. මන්ද යත් විශ්වයේ මෙලොව මැවූ මැවුම්කාර දෙවිවරු සිටිය හැක්කේ එක් අයෙකු පමණි. ඔහුට තිබිය යුත්තේ ද ඒකම ආකාරයේ අදහස් උදහස් මෙන් ම ප්‍රිය අප්‍රිය දේ ය. නුමුත් ලොකයා මැවුම්කාර දෙවිවරු කීපදෙනෙක් පිළිබද අදහස් ඉදිරිපත් කරන අතර එම දෙවිවරුන්ගේ රුචි අරුචිකම් ඈ විවිධත්වයෙන් යුතු ය. එම නිසාවෙන් මැවුමකරුවෙකු සිටී යැ යි පිළිගැනීමට උගහට මෙන් ම පිළිගත හැකි වන්නේ උක්ත දැක්වූ ලෙස මිනිසුන්ට ඇති වූ ප්‍රශන සදහා පිළිතුරු ලෙස දෙවියන් බිහි වූ බව ය. එය එසේ වන්නේ වී නුමුත් යම් කිසි ආකාරයක ක්‍රමික පැවැත්මක් ලොකය තුළ පවතින බව පෙනී යයි.

මීළගට සොයා බැලිය යුතු වන්නේ මෙම ක්‍රමික පැවැත්ම මනුෂ්‍යයාට කොයිතරම් දුරකට හිතවත් ද අහිතවත් ද යන්න පිළිබදව ය. මෙම පැවැත්ම පිළිබද සොයාබැලීමට එහි ආරම්භය පිළිබදව දැනගත යුතු යැ යි කෙනෙකුට තර්ක කළ හැකි ය. නුමුත් එය යුකති යුක්ත නො වන්නේ ලෝකාරම්භය වේවා විශවයේ ආරම්භය වේවා සොයා අවසාන කළ නො හැකි නිසාත් එය හුදු කල්පනා මාත්‍රයක් පමණක් වන නිසාත් ය. උදාහරණයක් වශයෙන් දෙවියෙක් ලෝකය නිර්මාණය කළා නම් එම දෙවියා කෙසේ ඇති වූවා ද යන ප්‍රශ්නය පැනනගී, තේල්ස් කියන්නා සේ ජලය මූල ධාතුව වූවානම් ජලය ඇතිවූයේ කෙසේ ද යන්න ගැටලුවකි. එමෙන් ම හේතුඵලවාදීව සිතන්නේ නම් මුල් ම හේතුව ඇතිවූයේ කෙසේ දැ යි ප්‍රශ්නයකි. එම නිසා මූලාරම්භය සෙවිම නිෂ්ප්‍රයෝජන සහ කාලය අපතේ යවන ක්‍රියාවක් ලෙස දැක්විය හැකි ය.

කෙසේ වුවත් මෙම ලොකයේ පැවැත්ම පිළිබද සිතාබලන්නේ නම් එය බැලු බැල්මෙන් මනුෂ්‍යයාට ඉතා හිතවත් වූ ආකාරයකට පවතින බව දැක්ක හැක. විශ්වය තුළ පෘථිවිය ස්ථානගත වී ඇති තැනහි පටන් සියලු දෑ අතුරින් බොහෝ ප්‍රමාණයක් සිදුවන්නේ මනුෂ්‍යයාට හිතවත් අයුරින් යැයි කිව හැක. මෙහි සැලකිය යුතු දෙය වන්නේ අප හිතවත්, යහපත් ලෙස අර්ථගන්වන්නේ කුමක් ද යන්න යි. යහපත් දේ ලෙස දක්වනු ලබන්නේ තවදුරටත් පැවැත්මට ඇති සාධක යි. එනම් ඉදිරි පැවැත්ම සදහා ඉවහල්වන ඉඩප්‍රස්තාව ලබාදෙන මානසික සහ භෞතික වූ දේ යි. ඉතා සරල උදාහරණයක් ලෙස ආහාරජාලයක් ගත හැකි ය, ආහාරජාලයකින් එක් පුරුකක් ඉවත් කළහොත් එම ජාලය ම නැතිවී යයි. ජාලය එකිනෙක සම්බන්ධ වී ඇති අතර එක් දෙයක යහපතට අනෙක් සියලු දේ පවතිනවා නොව මේ සියලු පුරුක් පවතින්නේ ජාලයේ ම පැවැත් ම සදහා ය. එනම් මෙම ලොකපැවැත්මේ සියලු සාධක යොමුවී ඇත්තේ එම පැවැතමේ ම‍ යහපත පිණිස ය. එම කාරණය නිසාවෙන් පොදුවේ සත්ත්වයා සහ මිනිසා දිගින් දිගටම පවතී. එසේ නම් මෙම දිගින් දිගට ම පැවතීමේ අවසානය කෙදිනක සිදුවන්නේ ද? එය අවසාන නොවන්නක් ද? යන්නත් සොයා බැලීම වටී. මෙහිදී සත්ත්වයාගේ පැවැත්ම මරනයත් සමග සිදුවේ යැ යි සාමාන්‍යෙයන් පෙනීයන නුමුත් ප්‍රාග්ඓතිහාසික යුගයේ පටන් නූතන මනුෂ්‍යයා දක්වා මරනින් මතු ද ජීවිතයක් ඇතැයි විශ්වාස කරන පිරිසක් සිටී. නුමුත් ඇතැම් ආගම් අදහන පිරිස් එය එසේ නො වෙතැයි විශ්වාස කරති. ඒ අතර තවත් පිරිසත් කියන්නේ ඒ පිළිබද නිවැරදි තීරණයක් ගත නො හැකි බව ය. කෙසේ නුමුත් නූතන මනෝවිද්‍යාව ද බුදුදහම ජෛනදහම සහ හින්දු දහම වැනි දර්ශනයන් ද මරනින් මතු තවදුරටත් පැවැත්මක් ඇතැයි පවසනු ලබයි. එය එසේ නම් මෙම පැවැත්ම මරනයෙන් අවසන් වන්නේ නැත. මරනයෙන් අවසන් නො වන්නා වූත්, පැවැත්ම ම රැකගැනීමට හඩගැසුණු පැවැත්මකුත් ඇති මෙම සත්ත්වයා අනවරතව දිගින් දිගට ම පවතින්නේ යැ යි සරලව කිව හැකිය. කෙසේ වුවත් කෙනෙක් පවසන්නේ මෙම පැවැත්ම සැපය ම අරමුණු කොට ගෙන පවතින බවය. එය එසේ නම් මෙම ලෝකයේ ජීවත් වීම සැපයක් ලෙස අර්ථ දැක්විය හැකි ය. නුමුත් එය එසේ ම දැ යි සෙයාබලනු වටී.

ආහාරජාලය

ලොකය මෙන් ම එහි පැවැත්ම සතුට අරුමුණු කොටගෙන පවතින්නක් නම් දුක්සහගත වූ දේ නො තිබිය යුතුය. නුමුත් එය එසේ නො වන අතර අපමන දුක්සහගත දේ සිදුවේ. එම නිසා ලොව දුකයැ යි සරලව කිව හැකි ය. නුමුත් එය තරමක් විමසා බලනු වටී යැ යි හැගේ. එසේ නම් පළමුව සොයාගත යුතු වන්නේ සතුට නම් කුමක් ද යන්න යි. තමාට ප්‍රිය වූ දෙයක් ලැබීම හෝ සිදුවීම සතුට ලෙස සරලව අර්ථ දැක්විය හැක. ලෝකය සතුට අරමුණු කොට නිර්මිත නම් උක්ත සේ වන සතුට නො කඩවා පැවතිය යුතු ය. යම් හේතුවක් නිසා දුකක් පැමිණෙන තුරු වත් එම සතුට තිබිය යුතු ය. නුමුත් සතුට එසේ පවතින්නේ ද? උදාහරණයක් ලෙස අප ඉතා ප්‍රිය කරන විෂයක් පරතෙරට ම ඉගෙනගත්තා යැ යි සිතමු. එය දැනුම ප්‍රිය කරන්නාට ඉතාමත් සතුටකි, නුමුත් එම සතුට සදාකාලිකව පවතින්නේ ද? යම් කාලයකදී එම සතුට වියැකී ගොස් තවත් විෂයක් ඉගෙනීමට අවශ්‍ය වෙයි. කුඩා දරුවෙකුට සෙල්ලම්බඩුවක් ලැබුනා සේ ම ය. දරුවා සෙල්ලම්බඩුවට කොතරම් ප්‍රිය කළත් කාලයක් සමග එය එපා වී යයි. එවිට සිදුවී ඇත්තේ පැවතුණු සතුට නැතිවී යාම ය. එමෙන් ම ඉන් පසුව ඇතිවී තිබෙන්නේ දුකකි. (ඇතැම් අවස්තා වලදී ඉතා සියුම් ලෙස විමසීමෙන් දත යුතු ය.) එම තත්ත්වයට අකමැති නිසාවෙන් ය උගතා තවත් ඉගැනීමට සිතන්නේ සහ කුඩා දරුවා අඩාවැටෙන්නේ හෝ වෙනත් සෙල්ලම්බඩුවක් සොයන්නේ. ඒ නිසාවෙන් ඇති වන සතුට ද පෙර මෙන් ම නැතිවී ගොස් දුකක් බවට පත්වන්නේ ය. මෙයින් පැහැදිලි වන්නේ සතුට සදාකාලිකව නො පවතිනා බවත් එය කාලයා සමග නැතිවී ගොස් දුකක් ම ඇතිවන බවත් ය. මෙය එක් කාරණයකට පමණක් නොව සියලු තැන්හිදී මෙලෙස බව දත හැකිය. එසේ නම් පෙනීයන්නේ මෙම ජීවිතය, ලොකය සතුටක් ලෙස අර්ථ දැක්වීම එක්තරා මුලාවක් බව ය. එය සියුම් ලෙස විග්‍රහ කිරීමෙන් සත්‍යස්වරූපය වටහාගත හැකි ය.